آزمایشگاه میکروبیولوژی

میکروبیولوژی یا میکروب شناسی شاخه ای است که به بررسی شکل، ساختمان، متابولیسم و ویژگی های موجودات زنده و ذره بینی می پردازد و رابطه این موجودات را با بعضی از بیماری های انسان، جانوران و گیاهان مطالعه می کند. این رشته بسیار حائز اهمیت بوده زیرا در رابطه ی مستقیم با سلامت انسان است از این رو در آزمایشگاه میکروبیولوژی این مطالعه برای جلوگیری از هر گونه احتمال خطر انجام می شود.

آزمایشگاه میکروبیولوژی فرا آزمون آریسا

آزمایشگاه فرا آزمون آریسا یکی از مجهزترین آزمایشگاه های تخصصی بسته بندی، کنترل کیفی مواد غذایی، آزمایشگاه نساجی، محصولات سلولزی و میکروبیولوژی در ایران است که به عنوان آزمایشگاه همکار سازمان ملی استاندارد و غذا و دارو در استان البرز فعالیت می کند.

آزمایشگاه فرا آزمون آریسا سال ۱۳۹۱ به منظور ارتقای سلامت با جدیدترین تجهیزات آزمایشگاهی تاسیس شد. مدیریت آزمایشگاه آریسا مفتخر است با بهره گیری از بهترین تجهیزات و نیروی انسانی مجرب مطابق با استانداردهای جهانی گامی در جهت خدمت رسانی به مشتریان عزیز بردارد.

گروه آزمایشگاه آریسا همواره آماده دریافت پیشنهادات و انتقادات سازنده مشتریان برای داشتن مسیری روشن به سوی آینده ای بهتر است.

آزمایشگاه میکروب شناسی یا در واقع همان آزمایشگاه میکروبیولوژی به عنوان یکی از بخش های مهم آزمایشگاه آریسا، وظیفه ردیابی و شناسایی باکتری های بیماری زا و شمارش میکروارگانیسم های خاص در کلیه نمونه ها اعم از مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی را بر عهده دارد.

اهداف آزمایشگاه میکروبیولوژی

انجام آزمایشات مختلف برای شناسایی انواع میکروب
بررسی و شناسایی میکروب ها جهت پیشگیری از بیماری های عفونی
انجام تست ها و پژوهش های مختلف برای کنترل کیفیت مواد غذایی و استفاده بهینه و مناسب از میکروارگانیسم‌ها در تولید مواد غذایی جدید و بهینه کردن مواد غذایی موجود
انجام آزمایشات مختلف در جهت استفاده از میکروارگانیسم ها برای کنترل آلودگی محیط زیست و جلوگیری از شیوع مواد سمی

وسایل و تجهیزات آزمایشگاه میکروبیولوژی

تجهیزات آزمایشگاه میکروبیولوژی به طور کلی بدین شکل طبقه بندی می شوند:

مواد شیمیایی: شامل مواد آلی، نمک های معدنی، حلال های متنوع و محلول های شناس.
محیط کشت: شامل انواع پودر محیط کشت مانند نوترینت براث، لاکتوز براث.
شیشه آلات: شامل ارلن مایر، استوانه مدرج، قیف شیشه ای.
ابزارهای انتقال کشت: وسایلی برای انتقال کشت های میکروبی از محیط سابق به محیط جدید مانند لوپ میکروبیولوژی(فیلدوپلاتین)، نیدل(آنس)، پیپت پاستور، سوآب.
ماشین ها و تجهیزات میکروبیولوژی مانند:

هود لامینار

حفظ سلامت پرسنل حین انجام آزمایشات بسیار حائز اهمیت است. هود لامینار یا هود های میکروبی با داشتن فیلترهای مخصوص، ایمنی کاربران را در برابر میکروارگانیسم ها ضمانت می کنند. این دستگاه از مهم ترین وسیله ها در بین تجهیزات آزمایشگاه میکروبیولوژی است.

اتوکلاو

تست هایی که در آزمایشگاه میکروبیولوژی انجام می شوند مرتبط با میکروارگانیسم ها هستند. بنابراین ضد عفونی کردن مواد و تجهیزات در این آزمایشگاه بسیار مهم است.

اتوکلاو یکی از تجهیزات آزمایشگاه میکروبیولوژی است که با استفاده از عامل حرارت مرطوب می تواند انواع محیط های کشت، شیشه آلات و ابزار ها را استریل کند.

موادی که نقطه جوش پایینی دارند، مانند کلروفوم و اتانول، موادی که قابل اشتعال هستند، مواد خورنده اعم از حلال ها، اسیدها و مواد رادیواکتیو نباید اتوکلاو شوند.

مواد و آزمونه ها باید در ظروفی قرار گیرند که بخار و حرارت توانایی جابجایی داشته باشد و نباید در ظروف کاملاً محکم محبوس شوند طوری که بخار نتواند انتقال پیدا کند.

انکوباتور

آزمایش های میکروبیولوژی معمولا با توجه به رشد سلول ها و میکروارگانیسم ها روی محیط های کشت ویژه رخ می دهند. انکوباتور وسیله ای است که با ایجاد شرایط محیطی متعادل رشد میکروارگانیسم ها و کشت آن ها را در آزمایشگاه میسر می کند.

آون آزمایشگاهی

آون یا فور یک وسیله چند منظوره و بسیار کاربردی در تمامی آزمایشگاه هاست. این دستگاه را می توان به عنوان خشک کننده و استریلایزر استفاده کرد.

میکروسکوپ

بررسی نتیجه اغلب آزمایش های میکروبیولوژی مانند رنگ آمیزی کپسول انواع باکتری ها، نیازمند میکروسکوپ های ویژه می باشد.

ترازو آزمایشگاهی

برای وزن گیری نمونه ها، محیط های کشت و … وجود ترازو های آزمایشگاهی الزامی است. ترازو ها معمولا تا دقت ۰.۰۰۰۰۱ در بازار عرضه می شوند.

کلنی کانتر

کلنی کارتر وسیله ای است که از آن در آزمایشگاه ها به منظور شمردن باکتری ها و میکروارگانیسم های موجود در محیط کشت استفاده می کنند. این دستگاه بر خلاف میکروسکوپ که در آن تمام سلول های بی جان و زنده شمارش می شوند فقط سلول های زنده را می شمارد.

سانتریفیوژ

سانتریفیوژ یکی دیگر از تجهیزات آزمایشگاه میکروبیولوژی است که برای تفکیک و جدا کردن اجزای مختلف یک آزمونه بر اساس ویژگیهای مولکولی مثل وزن و چگالی مورد استفاده قرار می گیرد.

بن ماری

بن ماری به عنوان یکی دیگر از تجهیزات آزمایشگاه میکروبیولوژی دارای یک محفظه بوده که تا نصفه از آب مقطر پر می شود و توسط ویژگی تنظیم دمایی که دارا است می توان دمای آب را تا حد جوش بالا برد. زمانی که آزمایش نیازمند حرارت غیر مستقیم است از این دستگاه استفاده می کنند.

شیکر آزمایشگاهی

شیکر برای مخلوط کردن و هم زدن مایعات استفاده می شود که سبب یکنواختی و یکدست شدن نمونه می شود. شیکرها می توانند تنظیم دمایی را نیز انجام دهند.

ورتکس

از این دستگاه برای هم زدن شدید مایعات و یا جمع کردن ذرات باقی مانده (رسوب) در ته ظرف آزمایشگاهی استفاده می شود.

آنس

آنس میله ای است به اندازه چهار سانتی متر دارای سر و دسته که جنس سر آن از کروم یا پلاتین است. از این وسیله برای کشت باکتری ها در محیط های کشت متفاوت و یا انتقال مقداری از کلنی باکتری ها از یک محیط کشت به محیط کشت دیگر استفاده می کنند.

میکروپیپت ها

از میکروپیپت یا سمپلرها برای انتقال مقدار معینی مایع از محیطی به محیطی دیگر استفاده می شود. در صورتی که میکروپیپت ها را کالیبره کنیم، می توان دقیق ترین اندازه گیری از مایعات را انجام داد.

سوآب

این وسیله از دیگر تجهیزات آزمایشگاه میکروبیولوژی است. سوآب وسیله ای چوبی است شبیه یک گوش پاک کن بلند که یک سر آن پنبه ای جهت نمونه برداری دارد.

استریلیزاسیون در آزمایشگاه میکروبیولوژی

استریلیزاسیون به فرآیند از بین بردن تمامی اشکال زنده در داخل یا روی یک محیط یا ماده اطلاق می شود. یک محیط یا کاملا استریل است یا استریل نیست اصطلاحی مبنی بر نیمه استریل صحیح نمی باشد.

روش های مختلف استریلیزاسیون در آزمایشگاه میکروبیولوژی را می توان در دو گروه روش های فیزیکی و شیمیایی تقسیم کرد:

روش های فیزیکی: سوزاندن، اتوکلاو کردن، استفاده از فور، پرتوتابی و فیلتراسیون

روش های شیمیایی: استفاده از مواد شیمیایی گند زدا و ضدعفونی کننده

۱) سوزاندن: در آزمایشگاه میکروبیولوژی پس از انجام مراحل کشت و انتقال کشت با استفاده از نیدل و با حرارت دادن ابزارهای کشت روی شعله آن ها را استریل می کنند.

۲) اتوکلاو کردن: دستگاه اتوکلاو همان طور که پیش تر گفته شد دارای محفظه ای است که در آن فشار بخار آب دمای مناسبی را برای استریل کردن محلول های مقاوم به حرارت و محیط های مختلف کشت تأمین می کند. معمولاً برای انجام استریل کردن این موارد دمای دستگاه روی ۱۲۱ درجه سانتیگراد و زمان سنج (تایمر) روی ۱۵ دقیقه قرار داده می شود.

البته در مورد برخی محلول ها اعم از محلول های قندی و برخی مواد دیگر این دما و یا زمان بر حسب دستورالعمل های خاص متفاوت خواهد بود.

۳) استفاده از فور: عملکرد این دستگاه مشابه فر آشپزخانه می باشد و در آن از حرارت خشک برای استریل کردن ظروف فلزی، ظروف شیشه ای و موارد مشابه استفاده می شود. با توجه به اینکه قدرت نفوذ حرارت خشک پایین تر از حرارت مرطوب می باشد دما و زمان لازم برای استریل شدن موارد فوق در فور بیش از اتوکلاو است.

برای استریل کردن در فور می توان از دمای ۱۶۰ الی ۱۷۰ به مدت یک ساعت استفاده کرد. البته در مورد برخی وسایل اعم از برخی ظروف نمونه برداری که دماهای بالا سبب دفرمه شدن آنها می شود باید از دماهای پایین تر استفاده کرد و مدت زمان استریلیزاسیون را افزایش داد.

4) پرتوتابی: در میکروبیولوژی از دو دسته پرتو گاما و ماورا بنفش برای استریل کردن استفاده می شود.پرتوهای گاما به گروه پرتوهای یونیزه تعلق داشته که به دلیل طول موج کوتاه، انرژی زیاد و قدرت نفوذی که دارند برای استریل ظروف آزمایشگاهی بسته بندی شده در کارخانه های تولید کننده ی ظروف آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرند.

پرتوهای ماورابنفش به گروه پرتوهای غیر یونیزه تعلق دارند و با اثر بر روی DNA و ایجاد اختلال در آن سبب از بین رفتن سلول میکروبی می شوند. از پرتوهای ماورابنفش برای استریل هوای آزمایشگاه و نیز فضای درونی هودهای لامینار استفاده می شود.

5) فیلتر کردن: در این روش هوا یا محلولی که قرار است استریل شود از یک صافی یا همان فیلتر عبور داده می شود. ابعاد منافذ این فیلتر به صورتی باید باشد که مانع از عبور میکروارگانیسم ها شود.

با این حال انواعی از میکروارگانیسم ها وجود دارند که به دلیلی کوچک بودن سایزشان از فیلتر عبور خواهند کرد. بنابراین برخی مراجع علمی روش فیلتراسیون را بیشتر به عنوان روشی برای کاهش بار میکروبی محلول های حساس به گرما و هوا معرفی می کنند تا یک طریق استریلیزاسیون.

از روش فیلتراسیون در ساختار هودهای لامینار و نیز در فیلتر محلول های حساس به حرارت همچون آنتی بیوتیک ها، محلول های گلوکز، بیوتین، فنیل آلانین و غیره استفاده می شود.